Bede Griffiths

Fot. Anders Blichfeldt

Bede Griffiths OSB Cam (17 grudnia 1906 – 13 maja 1993) urodził się jako Alan Richard Griffiths w Walton-on-Thames w hrabstwie Surrey w Anglii jako najmłodszy z trójki dzieci w rodzinie z klasy średniej. Wkrótce po narodzinach Alana jego ojciec został oszukany przez wspólnika, przez co rodzina straciła cały majątek. Matka zabrała dzieci i zamieszkała z nimi w małym domu, zmuszona była podjąć pracę, aby utrzymać siebie i dzieci. W wieku 12 lat młody Griffiths został wysłany do szkoły dla chłopców z biednych rodzin. Alan był bardzo dobrym uczniem i zdobył stypendium na Uniwersytecie Oksfordzkim, gdzie w 1925 roku w Magdalen College rozpoczął studia z literatury angielskiej i filozofii. Na trzecim roku studiów trafił pod opiekę C.S. Lewisa, z którym połączyła go przyjaźń na całe życie. Griffiths ukończył Oxford w 1929 roku na wydziale dziennikarstwa.
Wkrótce po ukończeniu studiów Griffiths wraz z dwoma innymi absolwentami zamieszkali w domku w Cotswolds i rozpoczęli „eksperyment wspólnotowego życia”. Prowadzili życie zgodne z naturą: doili krowy i sprzedawali mleko, aby się utrzymać. Razem też czytali Biblię jako utwór literacki. Griffiths dostrzegł silny związek między naukami Pisma Świętego a rytmem otaczającej ich przyrody. Mimo że eksperyment trwał mniej niż rok, ponieważ jeden z przyjaciół uznał taki styl życia za zbyt wymagający, to jednak doświadczenie wywarło silny wpływ na Griffithsa – niejako przygotowało go do późniejszego życia w aśramach w Indiach.
Bezpośrednio potem Griffiths postanowił wstąpić w stan duchowny w Kościele anglikańskim. Poradzono mu, aby najpierw zdobył trochę doświadczenia w londyńskich slumsach. Było to jednak sprzeczne z tym, co Griffiths uważał za swoje powołanie, i spowodowało u niego kryzys wiary, który zakończył się niemalże załamaniem psychicznym. Zapoznanie się z naukami kardynała Newmana doprowadziło go w jego wewnętrznych zmaganiach do duchowego przełomu. Opowiada o tym w swojej autobiografii The Golden String (Złota nić, Wydawnictwo Znak, Kraków 1974).
W listopadzie 1931 roku Griffiths udał się do klasztoru benedyktynów w opactwie Prinknash. Pobyt tam i obserwacja życia mnichów wywarły na nim silne wrażenie i pomimo anty-rzymskokatolickiego nastawienia matki został przyjęty do Kościoła rzymskokatolickiego i podczas mszy wigilijnej w opactwie przystąpił do pierwszej komunii. Miesiąc później został przyjęty przez opactwo jako postulant. 29 grudnia 1932 roku wstąpił do nowicjatu i otrzymał zakonne imię Bede. Śluby zakonne złożył w 1937 roku, a święcenia kapłańskie przyjął w 1940 roku.
W 1947 roku opactwo wysłało 25 mnichów w celu wsparcia dwóch klasztorów. Griffiths został wybrany na przeora klasztoru w Farnborough w Hampshire. Prowadził dom przez cztery lata, ale nie był w stanie zdobyć wystarczającego wsparcia finansowego, aby utrzymać tę wspólnotę zakonną. Opat wysłał go do drugiego klasztoru w opactwie Pluscarden w Szkocji. Tam Griffiths napisał swoją autobiografię.
Podczas pobytu w Farnborough poznał ojca Benedicta Alapatta, urodzonego w Europie zakonnika indyjskiego pochodzenia, który nosił się z zamiarem założenia klasztoru benedyktynów w Indiach. Griffiths, który zaznajomił się już wcześniej z myślą Wschodu, jogą i Wedami, zainteresował się tym projektem. Opat początkowo odmówił mu pozwolenia, ale później zmienił zdanie i zezwolił na wyjazd do Indii pod warunkiem, że Griffiths zrezygnuje z bycia członkiem opactwa i zostanie zwykłym księdzem podległym miejscowemu biskupowi. Oznaczało to rezygnację ze ślubów zakonnych.
Po bolesnej wewnętrznej rozterce Griffiths zgodził się na ten warunek i w 1955 roku wyruszył z Alapattem do Indii. Napisał wtedy do przyjaciela: „Zamierzam odkryć drugą połowę mojej duszy”. Po przybyciu do Indii i odwiedzeniu kilku ośrodków duchowych osiedlili się w Kengeri, nieopodal Bangalore, z zamiarem założenia tam klasztoru. Ten projekt ostatecznie zakończył się niepowodzeniem – Griffiths opuścił to miejsce w 1958 roku, twierdząc, że cały projekt był „zbyt zachodni”.
Następnie dołączył do belgijskiego mnicha Francisa Acharyi OCSO w aśramie Kurisumala (Kerala w południowo-zachodnich Indiach) – klasztorze syryjskiego rytu Kościoła katolickiego Syro-Malankara. Starali się rozwinąć formę życia monastycznego opartą na tradycji indyjskiej, ubierali się w szafranowe szaty typowe dla indyjskiego sannyasina (ascety lub mnicha). W tym czasie Griffiths kontynuował studia nad religiami i kulturami Indii, co zaowocowało napisaniem książki Christ in India (Chrystus w Indiach). Potem podczas pobytu w Stanach Zjednoczonych wygłosił szereg wykładów na temat dialogu Wschód – Zachód i udzielił wywiadu telewizji CBS.
W 1968 roku Griffiths przeniósł się do aśramy Saccidananda (znanego również jako Shantivanam, co w języku tamilskim znaczy „las pokoju”) w Tamil Nadu w południowo-wschodnich Indiach. Aśramę założyli w 1950 roku francuski benedyktyn Abhishiktananda (Henri Le Saux OSB) i ksiądz Abbé Jules Monchanin. Obaj stworzyli styl życia religijnego, który w całości był oparty na zasadach hinduizmu, w nabożeństwach używali języka angielskiego, tamilskiego i sanskrytu. Budynki aśramy, wzorowane na chatach biednych mieszkańców, mnisi zbudowali własnymi rękami. Monchanin zmarł w 1957 roku, a Le Saux chciał poświęcić się życiu pustelnika w Himalajach. Griffiths przybył do Shantivanam z dwoma innymi mnichami, aby tam zamieszkać na stałe.
W Shantivanam Griffiths wznowił studia nad myślą indyjską, próbując odnieść ją do teologii chrześcijańskiej. Od tego czasu zaczął być znany jako Swami Dayananda (Błogość Współczucia). Napisał 12 książek o dialogu hindusko-chrześcijańskim. Postanowił także na nowo nawiązać kontakt z zakonem benedyktynów i szukał wśród nich kongregacji monastycznej, która zaakceptowałaby jego sposób życia i posługi zakonnej. Został przyjęty przez kamedułów (OSB OCam) z Ameryki i zarówno on sam, jak i jego aśrama stali się częścią tego zgromadzenia.
W styczniu 1990 roku Griffiths dostał wylewu krwi do mózgu w swoim pokoju w aśramie. Miesiąc później wrócił do pełni sił. W następnym roku rozpoczął program rozbudowanych podróży po Stanach Zjednoczonych, Europie i Australii, gdzie spotkał się i nawiązał bliski duchowy kontakt z Dalajlamą. Wykłady wygłaszał także w Niemczech i Anglii. Wrócił do aśramy w październiku 1992 roku, gdzie przybyła też ekipa filmowa z Australii, by nakręcić dokument o jego życiu pt. The Human Search (Człowiek w poszukiwaniu sacrum). Trzy dni po zakończeniu zdjęć, w swoje 86. urodziny, Griffiths dostał drugiego, tym razem rozległego wylewu. Zmarł w Shantivanam 13 maja 1993 roku w wieku 86 lat.

Roland R. Ropers

tłum. Andrzej Ziółkowski

Wieczysta Mądrość